Depremin 30. Ayında Malatya: Derinleşen Sorunlar ve Sosyal Cinayetler

Depremin 30. Ayında Malatya: Derinleşen Sorunlar ve Sosyal Cinayetler

Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES), 6 Şubat 2023 depremlerinin 30. ayında yayınladıkları raporla Malatya başta olmak üzere deprem bölgesindeki yapısal çöküşü bir kez daha gözler önüne serdi. Raporda, barınmadan sağlığa, trafikten ruhsal tükenmişliğe kadar birçok alanda “sosyal cinayetler” işlendiği vurgulanırken, çözümsüzlüğün arkasındaki siyasi tercihler ve plansız kentleşme eleştiriliyor.

Barınma Krizi: Güvensizlik ve Belirsizlik

Malatya’da depremzedelerin en temel hakkı olan barınma, bir kâbusa dönüşmüş durumda:

• Konteynır kentlerdeki elektrik sayaçları ve “Aralık 2025’e kadar boşaltın” uyarıları, devlete olan güveni sarsıyor.

• İkizce Toplu Konutları’nda çelişkili açıklamalar: Cumhurbaşkanlığı 80 bin konut vaat ederken, yerel yetkililer farklı rakamlar veriyor.

• Rapora göre, insanlar “geçici” çözümlerle kentlerine hapsediliyor, kalıcı konutlar ise altyapısız ve ulaşılamaz durumda.

Trafik Kazalarında Dramatik Artış: Denetimsizlik Can Alıyor

Deprem sonrası hızlandırılmış inşaat faaliyetleri ve altyapı eksikliği, trafiği ölümcül bir kaosa sürüklüyor:

• 1 milyon araç başına ölüm sayısı, 2020’de 291 iken 2024’te 401’e yükseldi.

• Sermaye odaklı inşaat politikaları, yolları “iflah olmaz” hale getirirken, denetimsizlik trafik cinayetlerini artırıyor.

Sağlıkta Çöküş: Tükenmişlik ve Hizmete Erişememe

Malatya’daki sağlık sistemi, çökmüş bir tablo çiziyor:

• 11 Aile Hekimliği Birimi’nden bazılarının adresleri bile belirsiz (birinin “okul binası” gösterilmesi gibi).

• Aşı ve koruyucu sağlık hizmetleri aksıyor, boş kadrolar nedeniyle sağlıkçılar başka illere tayin istiyor.

• Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde cerrahi branşlar ve pediatri “tercih edilmiyor”, asistan eksikliği kronikleşti.

• Sağlık emekçileri zihinsel tükenmişlik, ağır nöbetler ve düşük ücretlerle mücadele ediyor.

Sosyal Cinayetler: İhmaller Ölüme Yol Açıyor

TTB ve SES’in raporundaki en çarpıcı vurgu, “sosyal cinayet” kavramı:

• Sağlıksız barınma, hava kirliliği, psikolojik travmalar ve önlenebilir ölümler, siyasi tercihlerin sonucu.

• Kamu kurumlarının sessizliği, sorunları “geçici kriz” olarak göstererek maliyetleri halka yıkıyor.

• Rapora göre çözüm, yerel ve merkezi yönetimlerin halk sağlığını öncelemesi; ancak bugüne kadar hiçbir adım atılmadı.

Sonuç: Malatya’nın İyileşmeyen Yaraları

6 Şubat depremlerinin üzerinden 30 ay geçmesine rağmen Malatya, “yeniden inşa” retoriğinin ardındaki çürümüşlükle boğuşuyor. Rapordaki veriler, afetin değil, siyasi iradenin yarattığı yıkımı gösteriyor:

• Barınma hakkı gasp ediliyor,

• Sağlık sistemi çökmüş durumda,

• Trafik kazaları “kader” değil, plansızlığın sonucu,

• Ve tüm bunlar, “sosyal cinayetler” olarak kayıtlara geçiyor.

TTB ve SES’in çağrısı açık: Malatya’yı iyileştirmek için önce “iyileştirme”nin bir öncelik haline gelmesi gerekiyor. Aksi takdirde, bu raporlar yalnızca gelecekte yazılacak daha karanlık senaryoların habercisi olacak.

Not: Bu analiz, TTB ve SES’in 30. ay raporundaki veriler ışığında hazırlanmıştır. Rakamlar ve tespitler, kurumların saha araştırmalarına dayanmaktadır.

Güler Hazar Doğan – Analiz