Barzani Ailesi ve Mossad İlişkileri: Tarihsel Veriler ve Eleştirel Bir Analiz

Barzani Ailesi ve Mossad İlişkileri: Tarihsel Veriler ve Eleştirel Bir Analiz

Kürt siyasi tarihinin önemli figürlerinden Barzani ailesi ile İsrail istihbarat örgütü Mossad arasındaki ilişkiler, uzun yıllardır tartışma konusu olmuştur. Bu ilişkiler, özellikle Uğur Mumcu’nun 7 Ocak 1993’te Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan “Mossad ve Barzani” başlıklı yazısında detaylandırılmıştır. Mumcu, Israel’s Secret Wars: A History of Israel’s Intelligence Services (1991) adlı kitaba dayanarak, 1960’lardan itibaren Mossad’ın Kürt hareketiyle kurduğu bağlantıları belgelemiştir. Bu makale, söz konusu ilişkilerin tarihsel arka planını, aktörlerini ve günümüzdeki yansımalarını ele alacaktır.

1. Tarihsel Arka Plan: Mossad’ın Kürt Hareketine Desteği

1.1. 1960’lar: İlk Temaslar ve Stratejik İttifak

• 1967 Arap-İsrail Savaşı sonrasında Mossad, Molla Mustafa Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ile ilişki kurdu. İsrail Dışişleri Bakanlığı yazışmaları, bu dönemde İsrail’in Kürtleri Irak’ı destabilize etmek için kullandığını göstermektedir.

• 1969 Kerkük Saldırısı: Kitaba göre, Kerkük petrol tesislerine yapılan sabotajın arkasında Mossad vardı. Bu eylem, Irak’ın ekonomik altyapısını hedef alan bir istihbarat operasyonuydu.

1.2. 1970’ler: CIA-Mossad-İran Üçlü İşbirliği

• 1972 Sovyet-Irak Dostluk Antlaşması sonrasında ABD ve İsrail, İran Şahı’nın aracılığıyla KDP’ye destek verdi.

  • CIA: Üç yılda 24 milyon dolar aktardı.

  • Mossad: Kürtlere 50 milyon dolar sağladı.

• Yaakov Nimrodi’nin Rolü: İsrail’in Tahran’daki askeri ataşesi ve Mossad ajanı olan Nimrodi, Sovyet silahlarının Barzani’ye ulaştırılmasını koordine etti.

2. Mossad-Barzani İlişkilerinin Yönetimi

• ABD’nin Koordinasyonu: Dönemin Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, Barzani ile doğrudan temas halindeydi.

• Mossad’ın Finansal Desteği: Avrupa’daki gizli buluşmalarda çekler aracılığıyla maddi yardım sağlandığı iddia edildi.

3. 1990’lar ve Sonrası: Mesud Barzani Dönemi

• 1991 Körfez Savaşı: Irak’ın Scud füzeleriyle İsrail’i vurması üzerine Mossad, Mesud Barzani ile teması yeniden canlandırdı.

• Gizli Görüşmeler: Israel’s Secret Wars’a göre, Mesud Barzani İsrail’e gizlice giderek yardım talep etti ve Mossad’dan finansal destek aldı.

4. Barzani Ailesinin Kökenine Dair Tartışmalar

• Yahudi Köken İddiaları: Bazı kaynaklar, Barzani ailesinin 16.-17. yüzyıllarda Barzan’da yaşayan Yahudi mistiklerinden (Kabala) geldiğini öne sürer.

• Karşı Tezler: Kürt tarihçi Müfid Yüksel, ailenin Arap asıllı olduğunu ve Şirvan’dan göç ettiğini savunur.

5. Uğur Mumcu’nun Yazısı ve Suikast Şüpheleri

Mumcu, makalesinde şu kritik soruyu sorar:

“Kürtler sömürgeciliğe karşı bağımsızlık savaşı yapıyorlarsa, CIA ve Mossad’ın Kürtler arasında ne işi var?”

• Yazının yayınlanmasından 17 gün sonra (24 Ocak 1993) Mumcu suikasta kurban gitti.

• Mossad’ın suikastta rolüne dair iddialar kanıtlanamamış olsa da, yazının tetikleyici olabileceği tartışılmaktadır.

6. Güncel Yansımalar ve Kanıt Sorunu

• 2017 Referandumu: IKBY’nin bağımsızlık referandumu sırasında İsrail bayraklarının açılması, ilişkileri yeniden gündeme getirdi.

• Belge Eksikliği: İddialar çoğunlukla tek bir kitaba (Israel’s Secret Wars) dayanmakta ve resmi belgelerle desteklenmemektedir.

7. Sonuç ve Eleştirel Değerlendirme

Mossad-Barzani ilişkileri, Soğuk Savaş dönemi realpolitiği çerçevesinde anlaşılabilir:

• İsrail, Irak’ı zayıflatmak için Kürt hareketini destekledi.

• ABD ve İran’la ortak hareket eden Mossad, bölgesel dengeyi kendi lehine çevirmeyi hedefledi.
  Ancak:

• Yahudi köken iddiaları, siyasi propaganda aracı olarak kullanılmış olabilir.

• Güncel bağlantılar, daha çok jeopolitik spekülasyonlara dayanmaktadır.

Not: Konuya dair daha derinlemesine bir inceleme için arşiv belgeleri ve çoklu kaynaklar üzerinden araştırma yapılması gerekmektedir.

Kaynakça

• Mumcu, U. (1993). Mossad ve Barzani. Cumhuriyet Gazetesi.

• Black, I. & Morris, B. (1991). Israel’s Secret Wars: A History of Israel’s Intelligence Services.

• Yüksel, M. (2005). Kürt Tarihinde Barzaniler.